นิทานโคบุตร

นิทานโคบุตร

            นิทานคำกลอนเรื่องโคบุตรนี้ สันนิษฐานตามสำนวนการประพันธ์เห็นว่า น่าจะเป็นกวีนิพนธ์ที่สุนทรภู่แต่งขึ้นก่อนเดินทางไปเยี่ยมบิดาที่เมืองแกลง เมื่อ พุทธศักราช ๒๓๕๐ ซึ่งในครั้งนั้นสุนทรภู่แต่งนิราศเมืองแกลงเป็นนิราศเรื่องแรก สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงพระนิพนธ์อธิบายไว้ ในหนังสือประว้ติสุนทรภู่ ตอนที่กล่าวถึงเรื่องโคบุตรว่า

...ลองพิเคราะห์ดูหนังสือกลอนของสุนทรภู่ที่ยังปรากฏอยู่บัดนี้ เห็นมีเค้าเงื่อนในทางสำนวนว่าจะแต่งก่อนนิราศเมืองแกลงแต่เรื่องโคบุตรเรื่องเดียว มีคำขึ้นต้นว่า

	“๏ แต่ปางหลังครั้งว่างพระศาสนา
เป็นปฐมสมมตกันสืบมา	ด้วยปัญญายังประวิงทั้งหญิงชาย
ฉันชื่อภู่รู้เรื่องประจักษ์แจ้ง	จึงแสดงคำคิดประดิษฐ์ถวาย
ตามสติริเริ่มเรื่องนิยาย	ให้เพริศพรายพริ้งเพราะเสนาะกลอน”

ดังนี้ สำนวนดูเหมือนน่าจะแต่งถวายเจ้าวังหลังองค์ใดองค์หนี่ง เป็นหนังสือ ๘ เล่มสมุดไทย จะแต่งในคราวเดียวทั้งนั้นหรือแต่งเป็นหลายครั้งหลายคราวข้อนี้ทราบไม่ได้ แต่ว่าแต่งค้างอยู่ไม่หมดเรื่อง กลอนเรื่องอื่นของสุนทรภู่ดูสำนวนเป็นชั้นหลังเรื่องโคบุตรทั้งนั้น

เรื่องโคบุตรเป็นนิทานคำกลอนที่สุนทรภู่วางโครงเรื่องและจินตนาการ สร้างสรรค์ไว้อย่างสนุกสนาน การดำเนินเรื่องชวนให้อ่านติดตาม และให้ความ  เพลิดเพลินแก่ผู้อ่าน

    

คำอธิบายเรื่องโคบุตร

ตอนที่1: กำหนดโคบุตร

ตอนที่่2:  ราชปุโรหิตชิงบัลลังก์เมืองพาราณสี นางมณีสาครและพระอรุณไปพบยักษ์ ๔ ตน

ตอนที่3: โคบุตรช่วยสองกุมาร กู้เมืองพาราณสี แล้วขอลาไปเที่ยวป่า

ตอนที่4: โคบุตรรบวิชาธร ฆ่าหัศกัณฐมัจฉาตาย

ตอนที่5: ยักขินีพาโคบุตรเข้าเมืองเนรมิต

ตอนที่6: โคบุตรได้นกขุนทองแล้วเข้าเมืองกาหลง

ตอนที่7: นกขุนทองถือหนังสือถวายนางอำพันมาลา

ตอนที่8:โคบุตรได้นางอำพันมาลาเป็นชายา

ตอนที่9: โคบุตรพานางอำพันมาลาหนีไปเมืองพาราณสี

ตอนที่10: อภิเษกโคบุตรกับนางมณีสาครและนางอำพันมาลา ที่เมืองปราการบรรพต

ตอนที่11: นางอำพันมาลาให้เถรกระอำทำเสน่ห์

ตอนที่12: พระอรุณมาเมืองปราการบรรพต จับเสน่ห์เถรกระอำ

ตอนที่13: โคบุตรปรึกษาโทษนางอำพันมาลา

ประวัติความเป็นมา




        โคบุตรเป็นกลอนนิทานเรื่องแรกของสุนทรภู่ แต่งขึ้นเพื่อถวายเจ้านายในพระราชวังหลังพระองค์หนึ่ง ซึ่งเชื่อกันว่า คือ พระองค์ปฐมวงค์ เป็นเรื่องเกียวกับ ดคบุตรซึ่งเป็นลูกของพระอาทิตย์และนางอัปสร โดยฝากเลี้ยงไว้กับพยาราชสีห์ และนางไกรสร เมื่อเจริญชันาาโคบุตรซึ่งได้รับของวิเศษจากพระอาทิต คือ แหว และสังวาล และได้รับมอบใบยาวิเศษที่สามารถชุบชีวิตคนตายให้มีชีวิตได้จากราลสีห์ต่อจากนัเนจึงเป็นเรื่องการผจญภัยของโคบุตร ดังที่จะคัดมาตอนหนึ่งในตอนท้ายที่โคบุตรมีพระมเหสีสองคน คือนางอำพันมาลา และนางมณีสาคน นางอำพันมาลาเห็นโคบุตรรักนสงมณีสาครมากกว่าตน จึงทำเสน่ห์ให้โคบุตรหลงรัก แต่อรุณกุมารได้แก้ไขเสน่ห์ โดยโคบุตรโกรธมากถึงกับสั่งประหาร แต่อรุณกุมารขอร้อง โคบุตรจึงขับไล่นางอำพันมาลาออกจากวัง ดังต่อไปนี้

โฉมอำพันมาลาน้ำตาไหล		เห็นชาวในพระสนมมาคับคั่ง
ค่อยหยุดยืนฝืนองค์ทรงประทัง		เหลียวมาสั่งสาวสวรรค์กำนัลใน
จงปกป้องครองกันเป็นผาสุก		อย่ามีทุกข์เศร้าสร้อยละห้อยไห้
เรามีกรรมจำลาเจ้าคลาไคล		หักพระทัยออกจากทวารา

ลักษณะคำประพันธ์  เป็นคำกลอนสุภาพ มีความยาว 28 เล่มสมุดไทย

สมัย                   ต้นรตนโกสินทร์

ปีที่แต่ง              ราวรัชกาลที่2

ข้อคิด

-  อย่าหลงเชื่อคำพูดมนุษย์ "มนุษย์สุดเชื่อ มันเหลือปด พูดสบถ แล้วสะบัด ไม่ขัดสน เพราะแต่คำ น้ำจิต  คิดประจญ ปากเป็นผล ใจเป็นพาล เหลือมารยา ใครหลงสิ้น กินลูกยอ ก็พอม้วย ต้องตายด้วย ปากมนุษย์  ที่มุสา คนทุกวัน มันมิซื่อ ถือสัจจา สู้สัตว์ป่า ก็ไม่ได้ ใจลำพอง" - ให้คติสอนใจในเรื่องความรักของพ่อแม่ที่มีต่อลูก - ใช้สติแก้ปัญหา - รู้จักให้อภัยและมีเมตตา                                                                                                                   เนื้อเรื่อย่อ        วรรณคดีเรื่อง โคบุตร เป็นนิทานเรื่องแรกที่สุนทรภู่แต่งขึ้น และยังเป็นนิทานเรื่องแรก ที่แต่งโดยคำ กลอน ซึ่งก่อนหน้านั้นนิทานส่วนใหญ่จะแต่งเป็นร่ายบ้างลิลิตบ้าง            สำหรับเรื่องโคบุตรนี้ เรื่องราวเริ่มต้นที่ พระอาทิตย์ ได้ลงมามีความสัมพันธ์กับเทพธิดาใน ดอกบัวจนเกิดโอรส ด้วยกฎแห่งสวรรค์ ทำให้พระอาทิตย์ไม่สามารถเลี้ยงดูโอรสได้ จึงได้นำโอรสน้อยมา ฝากให้ราชสีห์สองผัวเมียช่วยเลี้ยงดู            ราชสีห์สองผัวเมียเลี้ยงดูโอรสของพระอาทิตย์จนเจริญวัย จนวันหนึ่ง พระอาทิตย์ก็ได้ปรากฏองค์ ขึ้น พร้อมกับพระราชทานนามให้โอรสน้อยว่า โคบุตร และยังได้มอบเครื่องทรงกับสร้อยสังวาล และ ลูกแก้ววิเศษที่ทำให้เหาะได้ให้พระโคบุตรพระอาทิตย์ได้ให้พระโคบุตรผู้เป็นโอรสออกท่องไปในโลก กว้างเพื่อหาเมืองเพื่อขึ้นปกครอง พระโคบุตรจึงออกเดินทางทันที โดยที่ราชสีห์ได้มอบผงยาวิเศษที่ใช้ ชุบชีวิตคนขึ้นมาได้ให้พระโคบุตรด้วย พระโคบุตรออกเดินทางจนมาถึงสระบัวแห่งหนึ่ง ได้กับ เจ้าหญิง มณีสาคร กับพระอรุณกุมารผู้เป็นอนุชากำลังจะถูกยักษ์สี่ตนทำร้ายจึงได้เข้าไปช่วยและฆ่ายักษ์ทั้งสี่ตน ตาย               เจ้าหญิงมณีสาครได้เล่าว่า ตนและพระอนุชาเป็นโอรสและธิดาของ ท้าวพรหมทัต และพระนาง ปทุมทัศ แห่งนครพาราณสี แต่ได้มีปุโรหิตชั่วคนหนึ่ง สมคบคิดกับลูกชายโค่นล้มราชบัลลังก์และปลง พระชนม์ท้าวพรหมทัตกับพระนางปทุมทัศสิ้นพระชนม์ ส่วนตนและพระอรุณกุมารหนีออกมาได้ พระโค บุตรจึงได้อาสาที่กู้ราชบัลลังก์กลับคืนมาให้ นอกจากนี้ พระโคบุตรยังได้นำผงยาวิเศษที่ได้จากราชสีห์ ชุบชีวิตยักษ์สี่ตนขึ้นมาเพื่อให้ช่วยในการนี้ด้วย พระโคบุตรกอบกู้ราชบัลลังก์แห่งเมืองพาราณสีกลับคืน มาได้สำเร็จ และชุบชีวิตท้าวพรหมทัตกับพระนางปทุมทัศขึ้นมา ทำให้ทั้งสองพระองค์ซึ้งในน้ำใจของ พระโคบุตรยิ่งนัก จึงได้รับพระโคบุตรเป็นลูกบุญธรรม พระโคบุตรอาศัยในเมืองพาราณสีได้ปีกว่าๆ ก็ออก เดินทางอีกครั้ง โดยคราวนี้พระอรุณกุมารได้ขอติดตามไปด้วย              ทั้งสองออกได้เหาะข้ามทะเล และได้พบกับ ยักษ์หัสกัณฐ์มัจฉา ซึ่งเป็นยักษ์ครึ่งปลา มี ๒๐  มือ หมายจะทำร้าย จึงได้เกิดการต่อสู้กัน แต่พระโคบุตรไม่สามารถฆ่าหัสกัณฐ์มัจฉาได้ เทวดาจึงปรากฏ กายขึ้น และบอกพระโคบุตรว่า หัสกัณฐ์มัจฉาเคยได้พรว่าต้องตายด้วยน้ำมือของสัตว์เดรัจฉานเท่านั้น  และในบริเวณไม่ไกลจากนั้น มีฝูงลิงอาศัยอยู่ ให้พระโคบุตรไปตามพญาลิงเผือกซึ่งเป็นจ่าฝูงมา             พระโคบุตรไปตามพญาลิงเผือกมา และมอบแหวนวิเศษให้ พญาลิงเผือกจึงขว้างแหวนวิเศษนั้น ใส่หัสกัณฐ์มัจฉาถึงแก่ความตายทันที             หลังจากนั้น พระโคบุตรและพระอรุณกุมารก็อาศัยอยู่กับฝูงลิงจนเติบโตเป็นหนุ่ม จึงลาฝูงลิง และออกเดินทางต่อ พระโคบุตรและพระอรุณกุมารออกเดินทางมาจนถึงเมืองกาหลง ของท้าวหลวิราช  ซึ่งท้าวหลวิราชมีธิดานามว่า นางอำพันมาลา เลิศด้วยสิริโฉมยิ่งนัก พระโคบุตรหลงรักนางแต่แรกเห็น  และได้พานางหนีออกมาพระโคบุตร นางอำพันมาลา และพระอรุณกุมารได้เดินทางกลับสู่เมืองพาราณสี อีกครั้ง ซึ่งท้าวพรหมทัต เตรียมจะยกราชบัลลังก์ให้แก่พระโคบุตร แต่พระโคบุตรกล่าวว่า ตนมิได้มี เชื้อสายแห่งนครพาราณสีแต่กำเนิด ราชบัลลังก์แห่งเมืองพาราณสีควรจะเป็นของพระอรุณกุมารมากกว่า              พระอาทิตย์ผู้เป็นบิดาเห็นดังนั้น จึงได้สร้างเมืองใหม่ให้พระโคบุตรปกครอง ชื่อว่า เมืองปราการ บรรพต โดยมีนางอำพันมาลา และนางมณีสาครเป็นมเหสีอยู่เคียงข้าง              หลังจากอภิเษกสมรสแล้ว พระโคบุตรก็เอาแต่หลงใหลนางมณีสาคร จนนางอำพันมาลาที่กำลัง ตั้งครรภ์อ่อนๆ เกิดความอิจฉายิ่งนัก นางสร้อย ซึ่งเป็นนางรับใช้ของนางอำพันมาลาจึงได้ไปหา  เถรกระอำ พระจอมขมังเวทย์ให้ช่วยทำเสน่ห์ให้พระโคบุตรหลงใหลนางอำพันมาลา และพิธีก็ได้ผล  พระโคบุตรเอาแต่หลงใหลนางอำพันมาลาจนไม่สนใจกิจการงานเมือง              จนกระทั่งความจริงปรากฏ พระโคบุตรก็ทรงกริ้วมาก และเนรเทศนางอำพันมาลาออกจากเมือง  ซึ่งนางอำพันมาลาได้รอนแรมอยู่ในป่าจนสลบไป           *เนื้อเรื่องของโคบุตรที่กรมศิลปากรชำระและพิมพ์เผยแพร่จบลงเพียงเท่านี้ แต่ได้มีผู้สืบค้นต่อไป  และพบว่า สุนทรภู่ยังได้แต่งเรื่องโคบุตรต่อจากนั้นอีก             หลังจากนางอำพันมาลาสลบอยู่กลางป่า ราชสีห์ที่เลี้ยงดูพระโคบุตรเมื่อครั้งเยาว์วัยมาพบเข้า  จึงได้พาไปอาศัยอยู่ด้วยจนนางให้กำเนิดโอรสที่มีใบหน้าละม้ายคล้ายพระโคบุตรยิ่งนัก ด้วยความสงสัย  ราชสีห์จึงได้ถามจนทราบความว่าเรื่องมีที่มาอย่างไร ราช สีห์จึงพานางอำพันมาลาไปเข้าเฝ้าพระโคบุตรทันที          เมื่อได้เห็นหน้าโอรสน้อย พระโคบุตรก็ใจอ่อน จึงรับนางอำพันมาลาซึ่งสำนึกผิดแล้วและพระโอ รสกลับเข้ามาอยู่ในเมือง ซึ่งขณะนั้น นางมณีสาครเองก็มีโอรสน้อยเช่นกัน พระโคบุตรจึงตั้งชื่อโอรสอัน เกิดจากนางมณีสาครว่า มณีสุริยัน และตั้งชื่อโอรสอันเกิดจากนางอำพันมาลาว่า อำพันสุริยา         กล่าวถึง ตะวันยักษ์นาคา สหายของหัสกัณฐ์มัจฉา เกิดความแค้นที่พระโคบุตรสังหารสหายของตน  จึงได้ส่ง นางมณีกลีบสมุทร ซึ่งเป็นธิดา ให้ไปจับตัวพระโคบุตรมาให้ตนสังหารเสีย ซึ่งนางมณีกลีบส มุทรได้แปลงกายเป็นสาวสวยเข้ามายั่วยวนจนพระโคบุตรหลงใหล          วันเวลาผ่านไปจนนางมณีกลีบสมุทรตั้งครรภ์อ่อนๆ ก็นึกถึงหน้าที่บิดาของตนสั่งมาได้ จึงจับตัว พระโคบุตรไปให้ตะวันยักษ์นาคา แต่ก็ขอร้องให้บิดาไว้ชีวิตพระโคบุตรด้วย เพื่อเห็นแก่ลูกในท้องของ ตน ในที่สุด ตะวันยักษ์นาคาก็ใจอ่อน จึงยอมปล่อยพระโคบุตรไป          พระโคบุตรและมเหสีทั้งสามจึงปกครองเมืองปราการบรรพตสงบสุขนับแต่นั้นมา                                              ตัวละคร โคบุตร บุตรแห่งพระอาทิตและนางอัปสร เป็นมนุษย์กึ่งเทพ มีพลังมหาศาลเท่ากับพญาคชสาร 5 เชือกรวมกัน แรกเริ่มที่อาศัยอยู่กับพญาราชสีห์เจ้าป่าดึกดำบรรพ์  โดยที่ไมรู้ว่าตัวเองมีชาติกำเนิดยังไง เพยงแต่รู้สึก ว่าตัวเองแตกต่างจากราชสีห์ตัวอื่นๆ ในฝูงเท่านั้น ชงโค  ราชสีห์หนุ่มผู้พี่ เป็นเพื่อนเล่นกับโคบุตรมาตั้งแต่เล็ก คอยช่วยเหลือน้องน้งเวลาผิดพลาด รักน้องโคบุตร และพ่อแม่ราชสีห์มาก ถูกวางตัวให้เป็นราชันย์เจ้าป่าต่อไป

พญาราชสีห์ และนางราชสีห์

พ่อและแม่เลี้ยงของโคบุตร เป็นผู้ปกครองป่าดึกดำบรรพ์ด้วยความสงบสุขเสมอมา ตามคำขอร้องของพระอาทิตย์ที่มา ฝากบุตรไว้ เป็นราชสีห์ผัวเมียที่มีอำนาจสั่งการสิงห์สาราสัตว์ได้ทั้งป่า

อรุณกุมาร

พระอรุณกุมารโอรสแห่งเมืองพาราณสี ได้รับการช่วยเหลือจากโคบุตรและออกเดินทางผจญภัยไปด้วยกัน เพื่อช่วย โคบุตรตามหานางอัปสรผู้เป็นมารดา

มณีสาคร

เจ้าหญิงแห่งเมืองกาหลง ผู้มีชะตากรรมน่าสงสาร ถูกกักตัวอยู่แต่ในวังริมผาสูง เพราะเป็นผู้มีฌานวิเศษมองเห็นทุกสิ่ง  ในสามภพได้ ทำให้โคบุตรต้องตามหาตัวเพื่อถามเรื่องราวของนางอัปสรแม่ของตน

ประวัติของท่านสุนทรภู่

          ท่านเป็นกวีเอกคนหนึ่งของกรุงรัตนโกสินทร์  เกิดเมื่อวันจันทร์ เดือน 8 ขึ้น 1ค่ำ ปีมะเมีย ตรงกับวันที่ 26มิถุนายน พ.ศ.2329  ซึ่งตรงกับรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก (รัชกาลที่ 1) บิดาเป็นชาวบ้านกร่ำ อำเภอแกลง จังหวัดระยอง  มารดาเป็นคนจังหวัดไหนไม่ปรากฏ  ตั้งแต่สุนทรภู่ยังเด็ก บิดากลับไปบวชที่เมืองแกลง ส่วนมารดามีสามีใหม่มีลูกผู้หญิงอีก 2 คน ชื่อฉิมกับนิ่ม ต่อมามารดาได้เป็นแม่นมของพระองค์เจ้าจงกล พระธิดาของกรมพระราชวังหลัง สุนทรภู่จึงเข้าไปอยู่ในวังกับมารดา  ตอนยังเป็นเด็กสุนทรภู่ได้เล่าเรียนที่วัดชีปะขาว (วัดศรีสุดาราม) โตขึ้นก็เข้ารับราชการเป็นนายระวางพระคลังสวน ไม่นานก็ลาออกเพราะไม่ชอบงานนี้ ชอบแต่การแต่งกลอน และแต่งสักวาเท่านั้น 

• ที่มาhttps://www.google.co.th/search?q=เนื้อเรื่องย่อนิทานโคบุตร&rlz=1C1RLNS_thTH720TH732&source=lnms&sa=X&ved=0ahUKEwi6xcTj45LXAhUJMI8KHfPjD_AQ_AUICSgA&biw=13